متانول (Methanol)؛ پایه حیاتی در زنجیره صنایع شیمیایی و انرژی نو
معرفی محصول
متانول با فرمول شیمیایی CH₃OH ساده‌ترین نوع الکل و یکی از مواد پایه‌ای در صنایع شیمیایی مدرن است. مایعی بی‌رنگ، فرّار و قابل‌اشتعال است که بویی ملایم مشابه اتانول دارد.
این ترکیب آلی که در گذشته به نام «الکل چوب» شناخته می‌شد، امروزه از گاز طبیعی یا بیوماس از طریق سنتز گاز (Syngas) تولید می‌شود و در زمره‌ی کالاهای استراتژیک و پرمصرف جهان قرار دارد.
نقش متانول در دنیای امروز فراتر از یک حلال یا سوخت است — این ماده خوراک اصلی هزاران فرآورده شیمیایی نظیر فرمالدهید، اسید استیک، متیل‌ترشیاری‌بوتیل‌اتر (MTBE)، متیل‌آمین‌ها و رزین‌هاست؛ و به‌دلیل خلوص بالا و ویژگی‌های فیزیکی خاص، در صنایع انرژی نو، تولید سوخت پاک، و پیل‌های سوختی نیز جایگاهی کلیدی دارد.
ترکیب شیمیایی و خواص فیزیکی
متانول ترکیبی است از یک گروه متیل (CH₃–) متصل به گروه هیدروکسیل (–OH) که آن را به نخستین عضو از خانواده‌ی الکل‌ها تبدیل می‌کند. این ترکیب دارای جرم مولی ۳۲٫۰۴ گرم بر مول است و در دمای اتاق مایعی بی‌رنگ با چگالی حدود ۰٫۷۹۱۸ گرم بر سانتی‌متر مکعب محسوب می‌شود.
نقطه جوش متانول حدود ۶۴٫۷ درجه سانتی‌گراد و نقطه انجماد آن ۹۷٫۶- درجه سانتی‌گراد است.
این ماده به‌طور کامل در آب محلول بوده و خاصیت هیگروسکوپیک دارد، یعنی رطوبت هوا را به‌خوبی جذب می‌کند.
متانول دارای نقطه اشتعال حدود ۱۱ درجه سانتی‌گراد است و از این نظر باید به‌عنوان مایع بسیار قابل‌اشتعال طبقه‌بندی شود. ویسکوزیته پایین و قابلیت تبخیر بالا، آن را به حلالی مؤثر و واکنش‌پذیر بدل کرده است.
از دیدگاه شیمیایی، متانول در حضور کاتالیست‌های مس و روی از ترکیب گاز سنتز (CO + 2H₂) تولید می‌شود که حاصل فرایند ریفرمینگ گاز طبیعی یا زغال‌سنگ است
انواع و گریدهای متانول
متانول در بازار جهانی عمدتاً در دو قالب گرید عرضه می‌شود:
متانول صنعتی (Industrial Grade)
- خلوص معمولی: 99.85–99.99%
- مصرف عمده در صنایع شیمیایی و حلال‌ها
- مطابق استاندارد ASTM D1152 یا ISO 22241
متانول سوختی (Fuel Grade)
- خلوص پایین‌تر (حدود 95–98%)
- مناسب برای ترکیب در سوخت‌ها و سیستم‌های احتراق کنترل‌شده
- مورد استفاده در پیل‌های سوختی (Fuel Cells) و سوخت‌های دریایی
همچنین، بسته به نوع تولید، متانول می‌تواند از منابع مختلفی چون گاز طبیعی، زغال‌سنگ یا بیوماس به دست آید؛ که نوع بیوماس (Bio-Methanol) به‌دلیل اثرات مثبت زیست‌محیطی، در حال رشد سریع است.
کاربردهای صنعتی متانول
متانول یکی از مواد کلیدی در بیش از ۴۰ درصد واکنش‌های شیمیایی پایه جهان است.
کاربردهای اصلی آن به شرح زیر است:
- تولید فرمالدهید (Formaldehyde) : حدود ۳۰٪ متانول تولیدی جهان برای ساخت رزین‌های UF, PF, MF در صنایع چوب وMDF مصرف می‌شود.
- تولید اسید استیک (Acetic Acid) : خوراک واحدهای وینیل استات و استات سلولز.
- تولید متیل‌ترشیاری‌بوتیل‌اتر (MTBE) : افزودنی بنزین برای افزایش عدد اکتان و کاهش آلایندگی.
- صنایع پلاستیک و فیبر مصنوعی: متانول ماده‌ی اولیه پلی‌استرها، متیل‌آمین‌ها و حلال‌های ویژه است.
- سوخت پاک و انرژی سبز:
- جایگزین بنزین و دیزل در موتورهای تغییر‌یافته،
- سوخت دریایی کم‌گوگرد (Marine Fuel)،
- منبع هیدروژن در پیل‌های سوختی (Fuel Cells).
- صنایع دارویی و آرایشی: استفاده محدود به‌عنوان حلال در فرآیندهای تولید (با رعایت ضوابط ایمنی).
مزایا و نقاط تمایز تأمین متانول توسط شرکت بازرگانی رازان
- خلوص بالا و ثبات کیفیت: انطباق با استانداردهای بین‌المللی ASTM و SGS.
- منشأ تأمین مطمئن: از مجتمع‌های پتروشیمی معتبر ایران با کنترل دقیق زنجیره تولید تا بارگیری.
- تنوع بسته‌بندی و گرید: عرضه در گرید صنعتی، سوختی و صادراتی.
- پشتیبانی فنی و بازرگانی: ارائه برگه مشخصات فنی (COA)،MSDS و راهنمای ایمنی برای مشتریان داخلی و خارجی.
- لجستیک صادراتی حرفه‌ای: تحویلFOB بنادر جنوبی ایران یا CFR/CIF مقاصد دریایی در خاورمیانه، شرق آسیا و اروپا.
بسته‌بندی، ذخیره‌سازی و شرایط حمل
متانول در دسته مایعات خطرناک قابل اشتعال (UN 1230, Class 3, PG II) طبقه‌بندی می‌شود.
به همین دلیل، رعایت الزامات ایمنی در انبار و حمل‌ونقل ضروری است.
انواع بسته‌بندی:
- بشکه فلزی 220 لیتری (≈165 kg خالص)
- IBC Tank (1000 L)
- Iso Tank Container (24–26 MT) برای صادرات دریایی
- Bulk Tanker Truck / Ship برای محموله‌های انبوه
شرایط نگهداری:
- دمای مطلوب: زیر 30 °C و دور از نور مستقیم خورشید
- محیط تهویه‌شده با سیستم اطفای حریق مقاوم به الکل
- جلوگیری از تماس با اکسیدکننده‌ها و اسیدهای قوی
ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست (HSE)
- خطر اشتعال: بخارات متانول می‌تواند با هوا مخلوط انفجاری تشکیل دهد.
- سمیت: مصرف خوراکی یا استنشاق غلظت بالا باعث آسیب سیستم عصبی و بینایی می‌شود.
- توصیه‌های ایمنی:
- استفاده از دستکش نئوپرن، عینک ایمنی و تهویه مناسب؛
- دوری از منابع جرقه و شعله باز؛
- ذخیره در ظروف فلزی یا فولادی ضد زنگ با اتصال ارت برای تخلیه الکتریسیته ساکن.
- اثرات زیست‌محیطی: متانول در محیط زیست به سرعت تجزیه می‌شود و خطر انباشت طولانی ندارد، از این رو نسبت به بسیاری از حلال‌ها زیست‌تخریب‌پذیرتر است.
راهنمای انتخاب و خرید
در هنگام انتخاب متانول، چند عامل اصلی باید در نظر گرفته شود. نخست، گرید و خلوص محصول است: برای مصارف شیمیایی باید خلوصی در حدود ۹۹٫۸۵ درصد یا بیشتر انتخاب شود، در حالی‌که برای مصارف سوختی، گریدهای ۹۵ تا ۹۸ درصد مناسب‌اند.
دومین عامل نوع بسته‌بندی و حجم مصرف است؛ برای تولیدکنندگان بزرگ، تحویل در ایزوتانک یا فله اقتصادی‌تر است، در حالی‌که برای واحدهای کوچک‌تر، بشکه‌های ۲۲۰ لیتری یا IBC تانک‌ها گزینه‌ای مناسب به شمار می‌روند.
سوم، مطابقت با استانداردهای بین‌المللی است؛ خریداران باید گواهی آنالیز (COA) مطابق با ASTM D1152 را از فروشنده دریافت کنند.
چهارم، ایمنی حمل‌ونقل است؛ چون متانول در کلاس خطر ۳ (UN 1230) قرار دارد، باید در مسیرهایی با مجوز رسمی حمل مواد خطرناک جابه‌جا شود.
در نهایت، منشأ تأمین از اهمیت بالایی برخوردار است؛ خرید از تولیدکنندگان معتبر با ظرفیت پایدار، ثبات کیفیت و ردیابی محموله را تضمین می‌کند.
شرکت بازرگانی رازان با تیم متخصص بازرگانی و فنی خود، تمامی این الزامات را برای مشتریان داخلی و خارجی فراهم می‌سازد.
جمع‌بندی
متانول امروز در قلب صنایع پتروشیمی، انرژی‌های نو و تولید سوخت‌های کم‌آلاینده قرار دارد.
ویژگی‌هایی چون خلوص بالا، قیمت رقابتی، تجزیه‌پذیری زیستی و تنوع کاربرد، این محصول را به یکی از پایه‌های زنجیره ارزش جهانی تبدیل کرده است.
شرکت بازرگانی رازان با تکیه بر تجربه، زیرساخت لجستیکی و دسترسی مستقیم به تولیدکنندگان معتبر داخلی، تأمین‌کننده‌ای قابل اعتماد برای متانول صنعتی و صادراتی است.
برای دریافت آنالیز محصول، استعلام قیمت روز و برنامه‌ریزی حمل (FOB/CFR/CIF) می‌توانید با کارشناسان شرکت بازرگانی رازان تماس بگیرید.